Bột đá hay còn gọi là Canxi Cacbonat (CaCO3), một nguyên liệu được tạo ra từ khai thác đá tự nhiên và xử lý bằng kỹ thuật nghiền đá hoặc kết tủa. Hiện tại, nó được sử dụng cho nhiều chức năng, bao gồm làm chất độn khoáng, chất làm trắng và chất kiềm hoá.
Ứng dụng của bột đá đang rất phổ biến trong các ngành công nghiệp như: xây dựng, sơn, giấy, thực phẩm, thú y, xử lý nước và bảo vệ môi trường. Do đó, bột đá ngày càng được chú trọng và có nhiều người muốn tìm hiểu. Vậy, ứng dụng của bột đá cụ thể ra sao? Đọc tiếp để tìm câu trả lời!
Các Ứng Dụng Chính Của Bột Đá
Ngành xây dựng
Vật liệu xây dựng
– Bê tông: Bột khoáng là thành phần nguyên liệu quan trọng trong sản xuất bê tông nhựa nóng (nhựa Asphalt) và bê tông nhựa nguội. Thường bột đá chiếm 5% trong hỗn hợp bê tông nhựa.
– Bột khoáng trộn với nhựa đường, thành phần hạt mịn mà kích thước nhỏ hơn chiều dày màng nhựa, có tác dụng làm cứng nhựa đường, song thêm vào các cốt liệu khác và chất phụ gia tạo thành hỗn hợp mastic có tác dụng như tăng độ bám dính giữa nhựa và đá, cát, tăng độ ổn định, tăng độ bền trong môi trường ẩm, giảm nứt nẻ…
Thành phần hạt mịn có kích thước lớn hơn chiều dày màng nhựa thì có tác dụng lấp đầy lỗ trống trong bê tông nhựa, làm phẳng bề mặt và làm tăng độ nén chặt.
Ngoài ra, bột đá làm phụ gia trong sản xuất bê tông xốp, giúp tạo bề mặt nhẵn và cải thiện được trọng lượng riêng nhẹ hơn nhiều.
Vữa xây dựng
Bột đá được sử dụng là chất phụ gia để làm vữa xi măng, vữa trát, vữa nền và vữa chống thấm. Lớp bột này tạo bề mặt nhẵn mịn và bám dính, cung cấp tính bền và chống thấm tốt.
Chất tạo màu
Bột đá sử dụng như chất làm trắng trong sơn, độ trắng tự nhiên của CaCO3 làm màu sơn sáng. Ngoài ra, nó còn giúp phân chia đều các sắc tố màu khác, tạo lớp sơn có bề mặt mịn, độ phủ tốt, màu sáng đều màu. Từ đó, làm tăng tính thẩm mỹ cho công trình thi công.
Bột đá CaCO3 trắng dễ sử dụng, nhà sản xuất có thể giảm thiểu lượng sắc tố màu chính cần thiết, giúp giảm giá thành mà vẫn duy trì chất lượng sơn.
Ngành công nghiệp thực phẩm
Chất phụ gia
Bột đá làm một phụ gia thực phẩm như chất chống đông vón, chất làm rắn chắc, chất xử lý bột, chất ổn định và bổ sung canxi cho sản phẩm thực phẩm.
Nó cũng được sử dụng để điều chỉnh độ axit trong một số thực phẩm như sữa chua, kem và nước giải khát hay trong sản xuất mì ống và bánh mì như một chất ổn định, giúp tạo độ giòn và đảm bảo hình dáng của sản phẩm sau khi chế biến.
Tiêu chuẩn CaCO3 làm phụ gia thực phẩm của Việt Nam giống tiêu chuẩn Quốc tế, bao gồm 12 chỉ tiêu theo Tiêu chuẩn Dược điển VNIV.
Đóng gói sản phẩm
Thực chất bột đá sử dụng để thêm vào thành phần vật liệu cấu thành bao bì. Bao bì đóng gói thực phẩm có thể làm từ nhiều loại vật liệu như giấy carton, kraft, giấy bóng… và nhựa PP, PE, PC.
Bổ sung bột đá có tác dụng tăng độ bền cơ học cho giấy, in ấn thông tin sản phẩm tốt và chắn nhiệt ảnh hưởng đến thực phẩm bên trong. Và, cải tiến chất lượng màng bọc nhựa, đặc biệt mang lại vượt trội trong vấn đề vệ sinh, tạo ra các tính chất giúp sản phẩm thoát hơi dễ dàng qua các lỗ li ti.
Như vậy, cho ra sản phẩm đóng gói thực phẩm an toàn. Việc dùng bột đá làm phụ gia cho bao bì đóng gói giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất và giảm giá thành sản phẩm.
Ngành công nghiệp hóa chất
Sản xuất chất khử độc
Bột đá là khoáng chất đa dụng: tăng kiềm, hạ phèn, ổn định nguồn nước nên bột đá được sử dụng để xử lý nước và bảo vệ môi trường.
– Xử lý nước:
- Nước thải công nghiệp: Tăng độ pH khi nước thải có độ axit cao lên mức trung tính hoặc kiềm. Ngoài ra, bột đá vôi làm kết tủa các kim loại nặng, các chất hữu cơ và bụi mùn trong nước, từ đó dễ loại bỏ cặn bã trong nước khi xả ra môi trường.
- Xử lý nước ao hồ: Bột đá vôi xử lý nước trong ao hồ nuôi trồng thuỷ hải sản. Giúp hấp thụ khí thải tích tụ ở đáy ao như NH3, CO2, H2S…, hạn chế vi khuẩn có hại và vi khuẩn phát sáng trong ao nuôi, phân hủy xác tảo và chất lơ lửng trên mặt ao hồ. Làm ổn định môi trường nước và cân bằng độ pH tạo điều kiện thuận lợi cho thuỷ hải sản phát triển, góp phần nâng cao năng suất và chất lượng nuôi trồng.
- Lọc nước sinh hoạt: Bột đá vôi có thể loại bỏ được các tạp chất hữu cơ và khử các chất gây mùi nên giúp nước chắt lọc tinh khiết hơn. CaCO3 có tác dụng làm mềm nước bằng cách tạo kết tủa không tan khi tác động với ion Ca và Magie. Từ đó làm nước an toàn hơn cho người dùng, máy giặt, máy rửa chén hay đường dẫn nước cũng sẽ ít bị tắc nghẽn và hư hại.
– Bảo vệ môi trường:
- Xử lý rác thải đô thị trước khi đưa vào tái chế và phân huỷ.
- Loại trừ các chất keo bẩn, làm tăng kích cỡ các tạp chất bẩn và tăng hàm lượng chất khô trong nó, có tác dụng lọc tách chất thải dễ dàng hơn
- Khí thải công nghiệp chứa nhiều SO2, NO2 và các khí axit khác gây độc hại. CaCO3 phản ứng với chúng để tạo chất không hại ở dạng canxi nitrat và canxi sunfat. Làm giảm thiểu ô nhiễm trong không khí và bảo vệ sức khoẻ con người
- Bột đá giúp trung hòa các loại đất bị nhiễm hydrocacbon, nhiễm phèn… ổn định độ pH và cải thiện cấu trúc đấy. Giúp đất giàu dinh dưỡng hơn tạo điều kiện thuận lợi cho cây trồng phát triển.
Sản xuất chất hóa học cơ bản
Trong ngành hóa chất, bột đá có thể được sử dụng để xuất:
- Vôi sống (CaO): nung ở nhiệt độ cao tạo ra vôi sống, vôi sống được sử dụng làm sắt thép, xi măng, xử lý nước thải và giấy
- Vôi tôi (Ca(OH)2): canxi oxit hòa tan trong nước tạo thành vôi tôi, làm chất kết dính trong các ứng dụng xây dựng
- Canxi clorua (CaCl2): phản ứng với axit HCL tạo ra canxi clorua được sử dụng làm băng tan, hút ẩm và bảo quản thực phẩm
- Soda (Na2CO3): nguyên liệu được sử dụng trong quá trình Solvay để sản xuất soda, soda được sử dụng rộng trong sản xuất thủy tinh, xà phòn, chất tẩy rửa…
- Ammonium Chloride (NH4Cl): tham gia vào quá trình sản xuất NH4Cl, một hóa chất quan trọng được sử dụng trong phân bón.
- Magie Cacbonat (MgCO3): kết hợp với magie để tạo ra magie cacbonat. MgCO3 được sử dụng trong dược phẩm, thực phẩm và sản xuất chất phụ gia
- Thạch cao (CaSO4): kết hợp với một số hợp chất chứa lưu huỳnh tạo ra thạch cao, một chất để sản xuất xi măng và các sản phẩm vật liệu xây dựng.
Bột đá có khả năng giữ và tương tác hóa học với các phân tử xung quanh, làm cho hỗn hợp thành phần dễ di chuyển và lưu thông. Từ đó, cải thiện chất lượng và hiệu suất của sản phẩm hoá chất.
Ứng dụng của bột đá trong thú y
Bột đá trong thức ăn chăn nuôi
Với hàm lượng Ca 38%, bột đá được sử dụng là phụ gia trong sản xuất thức ăn cho động vật.
Nó đóng vai trò cung cấp dinh dưỡng và canxi giá rẻ cần thiết cho gia súc và gia cầm phát triển hệ xương và tạo vỏ trứng cho chim cút, gà, vịt đẻ trứng.
Tác động tích cực đến sức khỏe động vật
Đủ canxi sẽ cải thiện sức khỏe cho động vật, cụ thể:
- Duy trì chức năng hoạt động mô thần kinh (suy nghĩ, cảm xúc và phản xạ)
- Xúc tác kết tủa máu khi bị thương
- Tăng hoạt động của cơ co bóp, cơ tim đập và cơ trơn. Duy trì tế bào hoạt động bình thường
- Tạo khả năng tích điện của tế bào, cơ thể
- Xúc tác men trypsin trong quá trình phân giải các protein để hấp thụ dinh dưỡng thức ăn.
Ứng dụng của bột đá trong ngành mỹ thuật
Chế tác đá nghệ thuật
Bột đá là một loại khá mềm, dễ chế tác và có màu sắc đa dạng. Nó thường được sử dụng trong điêu khắc tượng, phù điêu và trang trí kiến trúc.
Sáng tạo với bột đá
Với những ưu điểm vượt trội về độ bền, nhẹ, dễ di chuyển và lắp đặt, chi phí sản xuất thấp nên có thể đúc tượng nguyên khối bằng bột đá sẽ tối ưu hơn đúc bằng đá hoặc xi măng trực tiếp.
Bột đá đúc tượng làm tăng khả năng chống thấm nước trong môi trường ẩm mốc, tạo độ bóng cho tượng nền dễ dàng vệ sinh.
Ngoài ra, có thể ứng dụng bột đá làm chất nền trong tranh, sơn vẽ truyền thống, gạch trang trí nhà cửa…
Ngành sản xuất giấy
Bột đá sử dụng làm chất độn trong sản xuất giấy, khi tráng phủ bột đá sẽ giúp tăng độ trắng cao, tạo độ đục, độ bóng cho sản phẩm giấy. Đây cũng là điều kiện để in ấn tốt sau này.
Sử dụng hàm lượng bột đá phù còn giúp tăng cường liên kết giữa các xơ sợi trong bột giấy, góp phần nâng cao độ cứng và độ bền của sản phẩm. Ngoài ra, với khả năng chống thấm hiệu quả sẽ thích hợp cân bằng khả năng hấp thụ nước của giấy, ít bị biến dạng hơn trong môi trường ẩm. Nhờ bột đá nên giảm hàm lượng gỗ, từ đó làm giảm chi phí sản xuất và góp phần bảo vệ môi trường.
Các Câu Hỏi Thường Gặp
Bột đá có độc không?
Không, bột đá không chứa chất độc hại, nó là chất trung hòa axit tự nhiên và là chất xử lý nước thải gây ô nhiễm. Chúng bảo vệ môi trường và bảo vệ sức khỏe con người.
Bột đá sử dụng cho mục đích gì?
Mục đích sử dụng bột đá để làm chất độn cho các thành phẩm công nghiệp, bổ sung canxi cho thực phẩm, chất khử độc trong nước, chất tạo màu và dùng để trang trí.
Bột đá có thể thay thế các vật liệu khác không?
Có, bột đá có nhiều tính chất vượt trội so với những vật liệu khác, được thay thế một phần cốt liệu gia công nhằm tăng tính chất của thành phẩm.
Kết Thúc
Tóm lại, ứng dụng của bột đá rất quan trọng cho các ngành công nghiệp sản xuất sản phẩm. Nó có tác dụng hiệu quả trong việc cải thiện chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc sử dụng bột đá đòi hỏi bạn phải cẩn thận, kiểm soát hàm lượng kỹ để thành phẩm cuối cùng đạt chất lượng cao nhất.
Hi vọng những chia sẻ trên đây thực sự hữu ích, giúp bạn hiểu rõ hơn về công dụng của bột trong các lĩnh vực sản xuất, từ đó sử dụng một cách hiệu quả loại nguyên liệu này.
